. . Germaniae veteris typus
(Old Germany.),Aestui, Venedi, Gythones and Ingaevones on the right upper corner of the map Edited by Willem and Joan
Blaeu), 1645.
Wends (Old English: Winedas, Old
Norse Vindr, German: Wenden, Winden, Danish: Vendere, Swedish: Vender) is a historic name for West
Slavs living near Germanic settlement areas. It does not refer to a homogeneous people, but to
various peoples, tribes or groups depending on where and when it is used.
Today, it is used either in historical contexts or as a catch-all term for Kashubians, Lusatian Sorbs, and their descendants, like the Texas
Wends.
Historically, Wends often referred to
Mieszko I,
the first historical prince of
Etymology of the
ethnonym Veneti
According to Julius Pokorný, the ethnonym Venetī (singular *
Premier Piast |
Un pauvre laboureur de Gniezno., le mari de
Rzepicha est ŕ l’origine de la Dynastie des PIAST |
|
Arričre grand- pčre |
|
|
Grand-pčre |
Leszek LECH |
|
Pčre |
||
Premier Duc |
Mieszko 1er en 960 |
|
Fils
de Mieszko |
|
Aller ŕ :Navigation,rechercher
La tour dans laquelle, selon la légende, Popiel aurait été dévoré
Kruszwica
§
Banaszkiewicz J., Podanie o Piaście i Popielu,
Warszawa, 1986.
§
Łowmiański H., Początki Polski, t. 5, Warszawa,
1973.
§
Trawkowski S., Jak powstawała Polska,
Warszawa, 1969.
Lestkowice (oryg. Licikaviki,
staropol. Leścikowice / Lścikowice) – hipotetyczna nazwa
(rywalizująca z nazwą Polanie)
rzeczywistego ugrupowania osadniczego (plemienia, grupy etnicznej),
istniejącego od VIII w. na terenie archeologicznie zdefiniowanej ziemi
gnieźnieńskiej.
Plemię Licikaviki, jako podległe
władzy Mieszka
I, wymienił w X w. saski kronikarz Widukind. Czasem kojarzy się Licikavików z Lubuszanami lub jakimś plemieniem w północno-zachodnim zakątku Wielkopolski. Jednak coraz częściej geneza tej nazwy wiązana jest z
imieniem Lestek (staropol. Leścik / Lścik),
w znaczeniu "ludzie/ współplemieńcy Lestka". Tenże
Lestek-eponim jest postrzegany jako ważna osobistość i
utożsamiany z jednym z legandarnych lub pół historycznych
książąt plemiennych – poprzedników Mieszka I (Lestek I, Lestek
II, Lestek
IIIoraz Lestek, syn Siemowita Piastowica). Według tego poglądu Lestkowice, to rzeczywista
nazwa plemienia ze środkowej Wielkopolski, z którego terytorium Piastowie rozpoczęli podbój sąsiednich ziem i tworzenie państwa
polskiego. Jednocześnie podaje się w wątpliwość
konkurencyjną nazwę tego plemienia – Polanie – która nie jest poświadczona w żadnym źródle sprzed ok.
1000 r.
§
Goplanie
2.
§
Spis treści
·
1 Kwestia historyczności
Siemowita o
1.1 Poglądy zwolenników istnienia
Siemowita o
1.2 Poglądy przeciwników istnienia
Siemowita ·
2 Imię |
Istnieje bogata
debata historyków na temat istnienia lub nie Siemowita i jego dwóch
następców.
1.
↑ 1,0 1,1 1,2 Kazimierz Jasiński: Rodowód.... 1992, ss. 46-47.
8.
Łaguna
Stosław. Rodowód Piastów. „Kwartalnik Historyczny”.
Organ Towarzystwa Historycznego założony przez Xawerego Lipskiego.
Rocznik XI, s. 752, 1897. Semkowicz Aleksander (red.). We Lwowie: Druk
i papier nakładem Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. OCLC 561930381.
14. Widajewicz Józef: Początki Polski.
Wrocław: Książnica Atlas, 1948. OCLC 25257629.
Материал
из Википедии
— свободной
энциклопедии
According to a traditional legend,
first recorded by the ancient Czech chronicler Cosmas of Prague in the early 12th century, Říp was the place where the first Slavs, led by Praotec
Čech (Forefather Bohemus), settled. The land was named after the leader. In
the 16th century the legend was revived by Václav Hájek of
Libočany who claimed that Bohemus was buried
in the nearby village of Ctiněvesand, later on, by Alois Jirásek in his Old Bohemian
Legends from 1894.
[edit]
Depuis
lors, cette lignée déclarée
Wężyk, avait son sičge ancestral
ŕ Wola Wężykowa
Wąż (serpent) Guillaume
Apolinaire serait un descendant de cette lignée Venzik crée par le pčre
de Mieszko 1er pour sa famille avant 960 de notre čre. |
Aller ŕ :Navigation,rechercher
1.
Dubravka 2.
Oda |
||
From
Wikipedia, the free encyclopedia
(Redirected
from Lech, Czech and Rus)
The brothers Lech and Czech, founders of West Slavic lands of Lechia(Poland)
and Bohemia in "Chronica Polonorum" (1506)
Lech, Čech, and Rus is a legend of
three brothers – Lech, Čech, and Rus – who founded three Slavic nations: Poland (also known asLechia), Bohemia (Čechy,
now known as the Czech Republic), and Ruthenia (Rus',
whose successor states are now Russia, Belarusand Ukraine).
There are multiple versions of the legend, including several regional variants that
mention only one or two of the brothers.
Contents
[hide] |
Lech, Czech, Rus and theWhite Eagle, as painted by Walery Eljasz-Radzikowski (1841-1905)
In the Polish version of the legend, three brothers
went hunting together but each of them followed a different prey and eventually
they all traveled in different directions. Rus went to the east, Čech
headed to the west to settle on the Říp Mountain rising up from
the Bohemian hilly countryside, while Lech traveled north. There, while
hunting, he followed his arrow and suddenly found himself face-to-face with a fierce, white
eagle guarding its nest from intruders. Seeing the eagle against the red
of the setting sun, Lech took this sight as a good omen and decided to settle
there. He named his (settlement) Gniezno (Polish gniazdo - 'nest') in commemoration
and adopted the White Eagle as his coat-of-arms. It remains a symbol of Poland to this
day.
Other variations of Lech's name (pronounced [ˈlɛx])
include: Lechus,[1] Lachus, Lestus and Leszek.
Czech, or Praotec Čech (pronounced[ˈpra.otɛts ˈtʃɛx];
Forefather Čech) also comes under the Latin name Bohemus or German Böhm, for
the name is based on a pre-Slavic Celtic designation (Celtic tribe Boii, latin form
Boiohaemum that was used for Czech lands).[2]
A variant of this legend, involving only two brothers,
is also known in the Czech Republic. As
described by Alois Jirásek in Staré pověsti české,
two brothers came to Central Europe from the east: Čech and Lech. As in
the Polish version, Čech is identified as the founder of theCzech nation (Češi pl.) and Lech as the founder of the Polish nation. Čech had to climb up the mountain Říp, look
to the landscape and settled with a tribe in the area, whereas Lech continued
to the lowlands of the north.
A similar legend (with partly changed names) was also
registered in folk tales at two separated locations in Croatia: in
the Kajkavian dialect of Krapina in Zagorje (northern
Croatia) and in the Chakavian dialect of Poljica on the Adriatic Sea (central Dalmatia). The
Croatian variant was described and analysed in detail by S. Sakač in 1940.[3]
Area of Balto-Slavic dialectic continuum (purple) with proposed
material cultures correlating to speakers Balto-Slavic in Bronze Age (white). Reddots= archaic Slavic hydronyms
The earliest Polish mention of Lech, Čech and Rus
is found in the Chronicle of Greater Poland[4] written in
The legend suggests the common ancestry of the Poles, the Czechs and the Ruthenians (Russians, Ukrainians and Belarusians) and
illustrates the fact that as early as the 13th century, at least three
different Slavic peoples were aware of being ethnically and linguistically-interrelated,
and, indeed, derived from a common root stock.
Duke Czech
The legends also agree with the location of the
homeland of the Slavic peoples in eastern
Europe. This area overlapped the region presumed by mainstream scholarship to
be the Proto-Indo-European homeland
in the general region of the Pontic-Caspian steppe.[5] In the framework
of the Kurgan hypothesis,
"the Indo-Europeans who remained after the migrations became speakers of
Balto-Slavic".[6]
The legend also attempts to explain the etymology of
these people's ethnonyms: Lechia (another name for
Poland), the Czech lands (including
Bohemia, Moravia, and Silesia), and Ruś(Ruthenia).
In fact, the term "Lechia" derives from the tribe of Lędzianie.[citation needed] A prominent Renaissance Polish man of letters, Jan Kochanowski, in
his essay on the origin of the Slavs,
makes no mention of the third "brother", Rus. Moreover, he dismisses
the legend entirely, stating that "no historian who has taken up the
subject of the Slavic nation [...] mentions any of those two Slavic leaders,
Lech and Czech". He goes on to assume that "Czechy" and
"Lachy" are quite probably the original names for the two nations,
although he does not dismiss the possibility that there might have been a great
leader by the name Lech whose name replaced the original and later forgotten
name for the Polish nation.[7]
Lech, Czech and Rus oaks inRogalin, Poland
Lech, Czech and Rus are three ancient large oaks in the garden
adjacent to the 18th century palace in Rogalin, Greater Poland. Each
of them is several hundred years old.[8] They vary between
23 and
§
Etymology of Rus and derivatives.
1.
^ Reges Et Principes Regni Poloniae Adrian Kochan Wolski; Riksarkivet E 8603; BUV 18.24.1.17 [1] Quote:
LECHUS adest, a quo deducta colonia nostra est.
2.
^ Andreas Osiander, Before the state:
systemic political change in the West from the Greeks to the French Revolution, pg. 241, Oxford University Press (2008), ISBN 0198294514
3.
^ Krapina-Kijev-Ararat, Priča
o troje braće i jednoj sestri. Život 21/3: 129–149, Zagreb
4.
^ "Fix hiis itaque
Pannoniis tres fratres filii Pan principis Pannoniorum nati fuere quorum primogenitus
Lech, alter Rus, tercius Czech nomine habuerunt. Et hii tres hec tria regna
Lechitarum, Ruthenorum, et Czechorum quit et Bohemi [...] Germo est quaddam instrumentum in quo duo boves simul iuncti trahendo
aratrum seu plaustrum incedunt, sic et Theutunici cum slavis regna contigua
habentes simul ..." Translation: Among the
Pannonians, therefore, three brothers were born to Pan, prince of the
Pannonians. The first was named Lech, the second Rus and the third Czech. These
three held the three kingdoms of the Lechites [Poles], Russians and Czechs (or
Bohemians) […] Germo is a type of vehicle in which two oxen are yoked together
to draw a plough or pull a cart, and so the Germans and the Slavs, having
common borders, pull together; there is no people in the world so familiar and
friendly to one another as the Slavs and Germans. [in:] Chronica Poloniae
Maioris. Kronika Wielkopolska. ed. and commentary by Brygida Kürbis. Warszawa 1970
5.
^ Anthony, David W. (2007). The Horse, the Wheel, and Language: How
Bronze Age Riders from the Eurasian Steppes Shaped the Modern World. Princeton, NJ: Princeton
University Press. ISBN 9780691058870.
6.
^ F. Kortlandt, The spread of the
Indo-Europeans, p.4
7.
^ Jan Kochanowski, Proza
polska, Universitas, Kraków 2004, pp. 19-21 (in Polish)
8.
^ Patrick Taylor, The Oxford companion to
the garden, pg. 411, Oxford
University Press (2006), ISBN 0198662556
[edit]
Ten artykuł dotyczy legendarnej Piastówny. Zobacz też: roślinę o tej nazwie.
Piast
i Rzepicha, dzieło nieznanego artysty
§
wątek (architektura) - sposób ułożenia cegieł lub kamieni w
murze; wiązanie
§
wątek
(informatyka) - wydzielony fragment wykonywanego programu
§
wątek (grupy
dyskusyjne) - grupa wiadomości na jeden temat
§
wątek tkacki - element
struktury tkaniny
§
ciąg logiczny myśli, rozmowy
Piastowie |
|
Kraj |
Polska |
Tytuły |
Królowie Polski |
Założyciel |
Legendarny: |
Ostatni władca |
|
Rok założenia |
ok. 960 |
Rok rozwiązania |
1675 |
Rok złożenia z funkcji |
1370 |
Pochodzenie etniczne |
|
Gałęzie |
książęta
krakowscy |
Elekcja Piasta na księcia
Piastowie – pierwsza historyczna dynastia panująca w Polsce od ok. 960 do 1370 roku.
Za jej protoplastę uchodzi na półlegendarny Piast, syn Chościska,
rataj spod Gniezna.
Syn Piasta, Siemowit, (IX wiek)
został księciem Polan.
Pierwszym władcą z dynastii Piastów, którego historyczność
nie jest kwestionowana, był Mieszko I (zm. 992), prawnuk Siemowita.
Piastowie zasiadali na polskim tronie od około 960 roku[1] (choć faktycznie na arenie międzynarodowej jako
dynastia zaistnieli po przyjęciu chrztu przez Mieszka I w 966 roku)
do 1370 roku
(z przerwą na panowanie Wacława II[2]), kiedy to zmarł Kazimierz III
Wielki. Boczne linie Piastów utrzymały
się na Mazowszu (do 1526 roku) i na Śląsku (do 1675 roku).
Od pokolenia synów Bolesława
III Krzywoustego[3] Piastów dzieli się na linie śląską (wywodzącą się od Władysława
II Wygnańca),wielkopolską (wywodzącą się od Mieszka III Starego), małopolską, mazowiecką i kujawską (wywodzącą się od Kazimierza II
Sprawiedliwego).
Spis
treści
[ukryj] ·
1 Nazwa o
7.3 Długowieczni Piastowie i Piastówny[12] o
7.6 Nienaturalne zgony według źródeł (nie zawsze
potwierdzone) |
Określenie Piastowie pochodzi od imienia protoplasty dynastii Piasta.
Istnieją hipotezy, że nazwa piast była określeniem urzędu
pełnionego, zapewne dziedzicznie, przez członków rodu – urzędu, do którego
obowiązków należało opiekowanie się (piastowanie)
potomstwem księcia czy też jego domem. Zwolennicy
tej hipotezy wskazują historię frankońskich Karolingów,
którzy odsunęli od władzy Merowingów,
u których pełnili dziedzicznie urząd majordomusa (= piasta?) (podobnie Piastowie w
osobie Siemowita, syn Piasta, mieli
odsunąć od władzy księcia Popiela,
panującego w Gnieźnie).
Pojęcie Piastowie i wywodzenie całej dynastii
polskiej od Piasta zawdzięczamy pracom historiografów i genealogów pracujących
na dworze legnicko-brzeskiej linii Piastów śląskich.
Pierwsi przedstawiciele dynastii Piastów, Siemowit, Lestek i Siemomysł,
władali plemieniem Polan.
Teoria ta jest uznawana za główną wizję dziejów Polski, ale
warto także wspomnieć, że istnieje także hipoteza
alternatywna, w myśl której pierwsi Piastowie pochodzili z najemnej
drużyny skandynawskiej i odsunęli od władzy lokalną
władzę gnieźnieńską (czego echem ma być legenda o
Popielu)[4]. Za twórcę
polskiej państwowości i pierwszego władcę Polski z dynastii
Piastów uważa się Mieszka I.
Ten władca też jako pierwszy z dynastii przyjął w 966 roku
chrzest. Bolesław I
Chrobry, syn i następca Mieszka I, był pierwszym
władcą Polski, który dostąpił koronacji (1025). Prestiż dynastii na arenie
międzynarodowej podniosło małżeństwo Mieszka II Lamberta, syna i następcy
Bolesława Chrobrego, z Rychezą, po kądzieli
wnuczką cesarza Ottona II.
Wprawdzie większość władców z dynastii Piastów
pozostawiało kilku synów, jednak do trwałego podziału dynastii
na kilka linii doszło dopiero w 1138 roku
po śmierciBolesława III Krzywoustego.
Jednocześnie wydana przez tego władcę ustawa sukcesyjna zapoczątkowała w Polsce okres rozbicia dzielnicowego.
W literaturze genealogicznej do pierwszych Piastów zalicza
się przedstawicieli dynastii do pokolenia dzieci Bolesława III
Krzywoustego oraz (ze względów praktycznych) potomstwo jednego z jego
synów - Bolesława IV Kędzierzawego.
Osobny
artykuł: Piastowie
śląscy.
Linia Piastów śląskich wywodzi się od Władysława II Wygnańca (1105-1159), księcia krakowskiego (senioralnego) i śląskiego. Od najstarszego
syna Władysława, Bolesława I Wysokiego, wywodzi się
linia wrocławska, z której później wyodrębniły się
linie:
§ legnicka (wywodziła
się od Bolesława II Rogatki, prawnuka Bolesława I Wysokiego) wygasła na Jerzym Wilhelmie w 1675 r.,
§ świdnicka
(wywodziła się od Bolka I Surowego,
syna Bolesława II Rogatki), wygasła na Bolku II
Małym w 1368 r.,
§ ziębicka
(wywodziła się od Bolka II Ziębickiego, syna Bolka I
Surowego), wygasła na Janie
ziębickim w 1428 r.,
§ głogowska
(wywodziła się od Konrada I głogowskiego, brata
Bolesława II Rogatki), wygasła na Henryku XI w 1476 r.,
§ żagańska
(wywodziła się od Henryka IV
Wiernego, wnuka Konrada I głogowskiego), wygasła na Janie II
Szalonym w 1504 r.,
§ oleśnicka
(wywodziła się od Konrada I oleśnickiego, brata Henryka
IV Wiernego), wygasła na Konradzie X w 1492 r.,
Z kolei od Mieszka Plątonogiego, drugiego syna
Władysława II Wygnańca, wywodzi się linia raciborska.
Podział tej linii na kolejne datuje się od pokolenia synów Władysława opolskiego. Tak
więc wyodrębniły się linie:
§ cieszyńska (wywodziła się od Mieszka cieszyńskiego, syna
Władysława Opolskiego), wygasła na Fryderyku Wilhelmie w 1625 r.,
§ oświęcimska
(starsza) (wywodziła się od Władysława
Oświęcimskiego, syna Mieszka cieszyńskiego),
wygasła na Janie III w 1405 r.,
§ oświęcimska
(młodsza) (wywodziła się od Przemysława
Oświęcimskiego, prawnuka Mieszka cieszyńskiego),
wygasła na Janie V w 1494 r.,
§ bytomska (wywodziła
się od Kazimierza bytomskiego, syna
Władysława Opolskiego),wygasła na Bolesławie w 1355 r.,
§ opolska (wywodziła
się od Bolesława I
opolskiego, syna Władysława Opolskiego), wygasła na Janie II Dobrym w 1532 r.
§ raciborska
(wywodziła się od Przemysława raciborskiego, syna Władysława
Opolskiego), wygasła na Leszku w 1336 r.
Dzielnicą senioralną z tej linii Piastów władali: Władysław
II Wygnaniec, Mieszko Plątonogi, Henryk I Brodaty, Henryk II
Pobożny, Bolesław Rogatka (często pomijany w zestawieniach
władców dzielnicy senioralnej[5]) i Henryk IV Probus.
Osobny
artykuł: Piastowie
wielkopolscy.
Linia Piastów wielkopolskich wywodzi się od Mieszka III
Starego (zm. 1202), księcia wielkopolskiego.
Spośród jego synów jedynie Odon doczekał się męskiego
potomstwa. W linii męskiej Piastowie wielkopolscy wygaśli na Przemyśle
II, zamordowanym w 1296 roku,
zaś w linii żeńskiej na jego siostrze stryjecznej, Jadwidze w 1339.
Dzielnicą senioralną z tej linii Piastów władali: Mieszko III Stary, Władysław Laskonogi i Przemysł II. Ten
ostatni był również czwartym Piastem w ogóle, a pierwszym od czasów Bolesława II Szczodrego,
który został koronowany (26 czerwca 1295).
Osobny
artykuł: Piastowie
małopolscy.
Linia Piastów małopolskich wywodzi się od Kazimierza II Sprawiedliwego (1138-1194), księcia krakowskiego, a
później także mazowieckiego. Spośród jego synów dwóch
doczekało się potomstwa - Leszek Biały (kontynuator linii małopolskiej)
i Konrad I mazowiecki (założyciel linii
mazowieckiej). W linii męskiej Piastowie małopolscy wygaśli naBolesławie Wstydliwym, zmarłym w 1279 roku.
Ostatnią Piastówną małopolską była Salomea (późniejsza
błogosławiona), zmarła w 1268 roku.
Z tej linii Piastów w dzielnicy senioralnej, a później
krakowskiej panowali Kazimierz II
Sprawiedliwy, Leszek Biały i Bolesław V
Wstydliwy. Należy zaznaczyć, że dzielnica senioralna
była dzielnicą dziedziczną Piastów małopolskich.
Osobny
artykuł: Piastowie
mazowieccy.
Starsza linia Piastów mazowieckich wywodzi się od Bolesława IV Kędzierzawego,
wygasłą na jego synu Leszku zm. 1186, który przekazał swoją
dzielnicę Kazimierzowi II Sprawiedliwemu zm.1194.
Młodsza linia Piastów mazowieckich wywodzi się od Konrada (zm. 1247), księcia mazowieckiego, syna Kazimierza II Sprawiedliwego. Spośród
jego synów męskiego potomstwa doczekali się Kazimierz I
kujawski (założyciel
linii Piastów kujawskich) oraz Siemowit I, który kontynuował linię
mazowiecką.
Linię mazowiecką dzieli się na dwie linie:
§ płocką -
wywodzącą się od Siemowita IV,
także syna Siemowita III, wygasłą na Władysławie II w 1462 r.
§ warszawską -
wywodzącą się od Janusza I,
syna Siemowita III,
wygasłą w linii męskiej w 1526 roku
na Januszu III.
Spośród przedstawicieli tej linii dzielnicą
krakowską władał Konrad I mazowiecki.
Osobny
artykuł: Piastowie kujawscy.
Linia Piastów kujawskich wywodzi się od Kazimierza I (zm. 1267), księcia kujawskiego. Z tej
linii Piastów dzielnicę krakowską opanował najpierw Leszek Czarny w 1279 roku
po śmierci Bolesława Wstydliwego, a później
jego przyrodni brat Władysław
I Łokietek w 1306 roku
po śmierci Wacława III,
który w 1320 roku
został koronowany na króla Polski. Po śmierci Łokietka w 1333 roku
kolejnym królem Polskim został jego syn Kazimierz III
Wielki. Ten jednak zmarł w 1370 roku,
nie pozostawiając legalnego męskiego potomka, a polską
koronę odziedziczył jego siostrzeniec Ludwik, król Węgier z dynastii Andegawenów
(boczna linia Kapetyngów).
Linia Piastów kujawskich wymarła w linii męskiej na Władysławie Białym w 1388 roku.
Za ostatniego męskiego przedstawiciela dynastii Piastów
uchodzi Jerzy Wilhelm, książę
brzesko-legnicki zmarły 21 listopada 1675 w Brzegu.
Ostatnią Piastówną byłaKarolina (zm. 1707), księżniczka legnicka.
Jerzego Wilhelma przeżył jego stryj August hrabia Legnicki (August von Liegnitz), zmarły w 1679 w
swym majątku Kantorowice (Kantersdorf) w ks. brzeskim. Pochodził on
jednak z małżeństwa morganatycznego i nie miał praw do
nazwiska i spadku. Innym sugerowanym ostatnim męskim przedstawicielem
dynastii Piastów, jednak również bez prawa do tronu czy nazwiska, był baron von und zu Hohenstein – Ferdynand II zmarły 3 kwietnia 1706, wnuk Wacława Gotfryda, naturalnego syna
przedostatniego księcia cieszyńskiego Adama Wacława z jego pozamałżeńskiego
związku z ochmistrzynią Małgorzatą Kostlachówną.
W Monumentum Piasteum, legnickiej nekropolii (ukończonej w 1679 i
znajdującej się przy kościele św. Jana) ostatnich
książąt piastowskich znajduje się panteon całej tej dynastii.
Wewnętrzna kompozycja skupia sie wokół centalnej kopuły jej
kompozycji malarskiej, wokół której rozmieszczono sceny z najstarszych
dziejów Polski i Śląska. Dopełnieniem całości jest łaciński napis, przepełniony
dynastyczną dumą historyczną, który brzmi:
„
Bogu, Opiekunowi
szczątków i pobożnym cieniom Domu Piastowskiego ten pomnik
poświęcono, który wziął początek z Piasta w roku 775
ery Chrystusowej, dał Sarmacji 24 królów i licznych panujących
Śląskowi 123 książąt, kościołowi 6
arcybiskupów i biskupów, Północy religię, naukę, urządzenia
państwowe, świątynie, szkoły, miasta, zamki i mury obronne,
dzięki władcom pobożnym, szlachetnym, świętym,
dzielnym i łaskawym. Germanię ocalił od nawały tatarskiej,
który na Chrystianie najlepszym i jego synu Jerzym Wilhelmie ostatnim, lecz w
zasługach najpierwszym dnia 21 listopada 1675 roku przy wielkim żalu
Ojczyzny, Europy i cesarza równo po dziewięciu stuleciach skończył
się i zasłużył, aby Ludwika, księżna anhalcka,
ostatnia matka Piastów pomnik ten zbudowała przodkom i pradziadom, jako
też potomnym, małżonkowi, synowi, sobie i pozostałej córce
Karolinie księżnej holsztyńskiej roku Chrystusowego 1679,
płacząc nad urnami tych, z których każdy mając cnotę
za herolda, a świat Północy za pomnik niczego by nie
potrzebował, gdyby wcześniej od głazów nie milkło
zapomnienie i niewdzięczność śmiertelnych.
”
Wewnętrzne przesłanie artystyczne Monumentum Piasteum odzwierciedlają słowa polskiego
historyka sztuki Michała
Rożka:
|
Legnickie mauzoleum, któremu już w roku 1679 przydano
pompatyczne miano Monumentum
Piasteum, jest nie tylko nekropolią ostatnich Piastów z linii
brzesko-legnickiej, lecz przede wszystkim pomnikiem dynastycznym całej
piastowskiej familii. Wystrój artystyczny został bez reszty
podporządkowany tej idei. Zatem stanowi on panteon rodziny Piastów,
będąc także znakomitym przykładem niustannych
związków Śląska z macierzą |
[6].
Orzeł piastowski - herb dynastyczny kilku linii Piastów. Początkowo
funkcjonuje jako herb śląskiej linii Piastów. Po raz pierwszy jako godło książęce pojawia
się na pieczęci konnej Kazimierza opolsko-raciborskiego w 1222 r.[7] Później stopniowo jest przejmowany jako herb przez
kolejne linie Piastowskie, najpóźniej pojawia się na pieczęciach
książąt mazowieckich, bo dopiero po 1271 r.[7] W XIII w. Przemysł II przyjmuje srebrnego orła ukoronowanego
jako godło swego państwa, funkcjonuje on od
tamtej pory obok herbów osobistych królów[7].
Obecnie symbol orła piastowskiego znajduje się w herbach
wielu miast (np.: Wrocławia, Zgorzelca, Środy Śląskiej, Bolesławca)
i regionów.
Opis herbu:
§
orzeł w układzie heraldycznym (czyli z głową w
prawo);
§
orzeł (badź paw lub gołębica) uwieczniony
był na rewersie denara Bolesława Chrobrego
§
od czasów rozbicia dzielnicowego występuje w wielu odmianach,
głównie kolorysytycznych.
Herb Piastów
małopolskich
Herb Piastów
wielkopolskich, dokładnie Przemysła II
Herb Piastów
dolnośląskich, pierwowzór linii dolnośląskich
Herb Piastów
górnośląskich, pierwowzór linii górnośląskich
Herb Piastów, z linii
opolsko-raciborskiej
herb Piastów, z linii cieszyńskiej (późniejszy)
herb Piastów, z linii głogowskiej
herb Piastów, z linii legnicko-brzeskiej
Herb Piastów, z linii
świdnicko-jaworskiej
Herb Piastów, z linii
świdnicko-jaworskiej (po 1368 r.)
W ciągu 800 lat istnienia rodu (IX-XVII wiek) znanych jest
591 przedstawicieli, tj. 310 mężczyzn (w tym 218 panujących) i
281 kobiet[8].
Piastowie i Piastówny
nosili imiona[9]:
§
Jadwiga 27 (ok. 1240 – 1524)
§
Elżbieta 22 (przed 1154 – 1653)
§
Agnieszka 20 (po 1088 – 1622)
§
Katarzyna 18 (ok. 1255 – 1608)
§
Eufemia 17 (ok. 1230 – 1447)
§
Wacław 15 (ok.1293 –
po 1671)
§
Małgorzata 13 (ok. 1300 – 1531)
§
Przemysław 10 (1220 – 1484)
§
Konstancja 5
(1245 – ok. 1362)
§
Kunegunda 5 (przed 1298 – 1372)
§
Gertruda 4 (ok. 1025 – 1268)
§
Eufrozyna 4 (ok. 1180 – 1324)
§
Bernard 4
(ok. 1255 –
przed 1477)
§
Magdalena 4 (przed 1430 –
po 1642)
§
Ludmiła 3
(ok. 1180 –
po 1539)
§
Świętosława 2 (ok. 970 – 1126)
§
Albert 2
(ok. 1150 –
ok. 1370)
§
Wierzchosława 2 (przed 1153 –
ok. 1200)
§
Berta 2
(przed 1160 –
po 1311)
§
Beatrycze 2 (ok. 1290 – 1364)
§
Czcibor 1 (ok. 935 –
po 972)
§
Świętopełk 1 (ok. 980 –
przed 992)
§
Lambert 1 (ok. 981 –
po 992)
§
Dytryk 1 (ok. 1000 –
po 1032)
§
Matylda 1 (po 1017 –
po 1035)
§
Dobroniega 1 (przed 1129 –
po 1147)
§
Jarosław 1 (ok. 1142 –
po 1284)
§
Olga 1 (ok. 1158 –
ok. 1178)
§
Zbysława 1 (ok. 1171 –
po 1213)
§
Anastazja 1 ( przed 1164– po 1240)
§
Eudoksja 1 (przed 1222 –
po 1238)
§
Więcesława 1 (ok. 1225 –
po 1230)
§
Fenenna 1 (przed 1277 – 1295)
§
Niemierza 1 (po 1341 – 1386)
§
Juta 1 (przed 1346 –
po 1378)
§
Mikłusz (Mikołaj ?) 1 (przed 1387 –
po 1417)
§
Aleksander 1
(ok. 1395 – 1444)
§
Baltazar 1 (ok. 1413 – 1472)
§
Scholastyka 1 (ok. 1425 –
ok. 1486)
§
Aleksandra 1 (ok. 1427 – 1460)
§
Machna 1
(ok. 1446 –
ok. 1470)
Znanych jest 328 małżeństw Piastów.
Najczęściej ród zawierał związki matrymonialne z
przedstawicielami[10][11]:
§
Piastowie 52 (mariaże Piastów śląskich z
nieśląskimi 23, śląscy ze śląskimi 28,
wielkopolsko-kujawskie 1)
§
Przemyślidzi 25 (w tym 12 ze śląskimi)
§
Rurykowicze 23 (w tym ks.kijowscy 8, haliccy 7 ,
nowogrodzcy 2, inni 6)
§
możni (magnaci) niemieccy 21
§
Askańczycy 14
§
możni (magnaci) czescy 13
§
Giedyminowicze 12
§
możni (magnaci) polscy 11
§
Wettynowie 11
§
Podiebradowie 9
§
Hohenzollernowie 8
§
Gryfici 8
§
Arpadowie 8
§
możni (magnaci) węgierscy 8 (w tym Batory 1, Zapolya 2)
§
Wittelsbachowie 7
§
ks. Anhaltu 5
§
Habsburgowie 5
§
stan mieszczański 5
§
kr. Szwecji 4 (r. Ynglingów 1, r. Sverkera 1, r. Eryka 1, r.
Folkungów 1)
§
możni (magnaci) litewscy 4 (w tym Radziwiłłowie 1)
§
Sobiesławice 4
§
d. maklemburska 4
§
Luksemburgowie 4
§
d.. wirtemberska 3
§
Ekkehardyni 2
§
Babenbergowie 2
§
Andegawenowie 2
§
d. holsztyńska 2
§
d. nassauska 2
§
Welfowie 2
§
d. Haidesleben 1
§
d. Sachsenbume 1
§
książęta słowiańscy 1
§
kr. Danii 1 (d. Gorma)
§
palat. Reńscy 1
§
Kettlerowie (Kurlandia) 1
§
możni (magnaci) francuscy 1
§
d. Salicka 1
§
d. z Chatenois (lotaryńska) 1
§
d. rugijscy 1
§
ks. żmudzcy 1
§
d. Trojdena (litewska) 1
§
Kotromanić 1
§
d. brabancka 1
§
możni (magnat) Słowenii 1
§
Kapetyngowie (boczna) 1
§
d. z Urgell (barcelońska) 1
§
Andesch (Meran) 1
§
Subić 1
§
Jagiellonowie 1
§
Basarabowie (Wołoszczyzna) 1
§
burgrabowie Magdeburga 1
§
ks. Bułgarka 1
§
ks. Liechtestein 1
1.
Gertruda c. Mieszka II ur. ok. 1025, zm. 4 I 1108 ok.
83 lata
2.
Świętosława
Swatawa c. Kazimierza Odnowiciela ur. ok. 1044, zm. 1 IX 1126 ok.
82 lat
3.
Jadwiga c. Jana I
żagańskiego ur. ok. 1416,
zm. 14 V 1497 ok.
81 lat
4.
Anna c. Bolka III Opolskiego,
ur. ok. 1377, zm. 1456, ok. 79 lat
5.
Eufemia c. Siemowita III ur. przed 1341, zm. po 9 V 1418 ok. 78 lat
6.
Anastazja c. Mieszka Starego,
ur. przed 1164, zm. po 31 V 1240 ok. 77 lat
7.
Elżbieta Łokietkówna, ur. ok. 1305, zm. 1380, ok. 75 lat
8.
Bolka bytomska c. Bolesława bytomskiego, ur. ok. 1353, zm. 1428, ok. 75 lat
9.
Jadwiga c. Bolesława
Pobożnego, ur. ok. 1266,
zm. 10 XII 1339 ok.
73 lata
10. Jolanta
Helena c. Kazimierza I
cieszyńskiego. ur. ok. 1330,
zm. 20 III 1403, ok. 73 lat
11. Eufemia c. Bolka III
Ziębickiego, ur. ok. 1375.
zm. 17 XI 1447, ok. 72 lata
12. Elżbieta c. Henryka V Brzuchatego, ur. ok. 1285 –
zm. 1357 ok.
72 lata
13. Eufemia, c. Henryka VI Dobrego,
ur. 1312 lub 1313, zm. po 1384 ok.
72 lata
14. Wierzchosława
Ludmiła c. Mieszka Starego,
ur. przed 1153, zm. 1223 ok.
71 lat
15. Małgorzata c. Jana I
żagańskiego, ur. ok. 1420,
zm. 1491 ok.
71 lat
16. Anna c. Jana II oświęcimskiego, ur. ok. 1370, zm. 1440, ok. 70 lat
1.
Janusz I Starszy ur. ok. 1345, zm. XI 1429 ok.
84 lat
2.
Ludwik I brzeski ur. ok. 1317, zm. XII 1398 ok.
81 lat
3.
Bernard
Niemodliński ur. ok. 1376, zm. IV 1455, ok. 79 lat
4.
Kazimierz I
cieszyński ur.
ok. 1280, zm. 1358, ok. 78 lat
5.
Kazimierz II
cieszyński ur.
ok. 1450, zm. 1528 ok.
78 lat
6.
Władysław
Biały ur. ok. 1310, zm. 1 III 1388 ok.
78 lat
7.
Henryk IX Starszy ur. ok. 1390, zm. 11 XI 1467 ok.
77 lat
8.
Jan Dobry ur. ok. 1455, zm. 27 III 1532 ok.
77 lat
9.
Przemysław I Noszak ur. ok. 1334, zm. 23 V 1410, ok. 76 lat
10. Mieszko III Stary ur. 1126 lub 1127, zm. 13 III 1202 75
lub 76 lat
11.
Bolesław I Wysoki ur. zap. 1127, 8 XII 1201 74 lata
12. Konrad I oleśnicki ur. ok. 1292, zm. 1366 ok.
74 lata
13. Mieszko I Plątonogi ur. ok. 1138, 16 V 1211 ok.
73 lata
14. Władysław
Opolczyk ur. ok. 1328, zm. 1401, ok. 73 lat
15. Władysław Łokietek ur. 1260 lub 1261, zm. 2 III 1333 72
lub 73 lata
16. Władysław
bytomski ur. ok. 1280, zm. 1352 ok.
72 lat
17.
Bolko IV Opolski ur. ok. 1365, zm. 6 V 1437 ok. 72 lat
18. Konrad X Biały ur. ok. 1420,
zm. 21 IX 1492, 72 lat
19. Bolesław Niemodliński ur. ok. 1292, zm. 1363, 71 lat
20. Wacław
II Legnicki ur. 1348, zm. 30 XII 1419 71
lat
21. Siemowit IV ur. przed 1357, zm. 30 IV 1426, ok. 70 lat
22. Henryk I Brodaty ur. ok. 1168 – zm. 19 III 1238, ok. 70 lat
Stan duchowny wybrało 27 mężczyzn i 58 kobiet
(łącznie 85 osób)
Dwóch przedstawicieli rodu było arcybiskupami:
§
Bolesław
toszecki –
arcybiskupem ostrzyhomskim,
§
Władysław
wrocławski – arcybiskupem
salzburskim i administratorem biskupstwa wrocławskiego
Dziewięciu zaś biskupami:
§
Jarosław
opolski – biskupem wrocławskim
§
Mieszko bytomski – biskupem nitrzańskim i
weszpremskim
§
Henryk
mazowiecki – biskupem
płockim
§
Jan
Kropidło – biskupem poznańskim, włocławskim, kamieńskim, chełmińskim i ponownie włocławskim
§
Wacław legnicki – biskupem
lubuskim i wrocławskim
§
Henryk legnicki – biskupem włocławskim
§
Konrad oleśnicki – biskupem wrocławskim
§
Aleksander
mazowiecki – biskupem
trydenckim
§
Kazimierz płocki – biskupem
płockim
trzech było mnichami (Bezprym, Zbigniew i Władysław
Biały)
trzech przeorami Joannitów (Mieszko bytomski - Węgry, Siemowit
cieszyński – Polska, Czechy, Morawy, Austria, Rupert II Legnicki – Polska, Czechy i Morawy )
dwóch zaś członkami Zakonu
Krzyżackiego (Konrad VII
Biały i Henryk I Ziębicki)
Wreszcie ośmiu mogło się pochwalić niższymi
urzędami kościelnymi
Kobiety były w 29 przypadkach ksieniami w klasztorach i 28
mniszkami
Zanotowano sześć porzuceń kariery duchownej
wśród mężczyzn (Bezprym, Zbigniew, Konrad I
głogowski, Henryk mazowiecki, Bolesław IV
legnicki, Jan I
Oświęcimski), oraz dwa porzucenia kariery duchownej
wśród kobiet (Elżbieta
wrocławska i Elżbieta
cieszyńska).
Piastówny były ksieniami w :
§
w Trzebnicy 14
§
klarysek we Wrocławiu 8
§
w Starym
Sączu 3
§
w Strzelinie 3
§
dominikanek w Raciborzu 1
§
w Niemczech 1
§
klarysek krakowskich 1
§
Owińska 1
mniszkami zaś:
§
u klarysek we Wrocławiu 9
§
dominikanka w Raciborzu 3
§
u klarysek starej Budzie 2
§
w Niemczech 2
§
u klarysek w Strzelinie 2
§
u klarysek w Gnieznie 2
§
w Skale 2
§
w Trzebnicy 1
§
NN miejsce w Polsce 1
§
w Strzelnie 1
§
św. Jerzego w Pradze 1
§
u dominikanek Św Jakuba w Sandomierzu 1
§
w Zawichoście (potem Skała) 1
Mężczyźni na króla Polski koronowali się
sześciokrotnie:
4.
Przemysł II 1295
Kobiety królowymi były czternastokrotnie[13]:
1.
Świętosława Polska 985 (Szwecja), 998 (Dania)
2.
Świętosława
Swatawa 1085 (Czechy)
3.
Ryksa Polska 1130 (Szwecja), ok. 1140 (Szwecja)
4.
Ryksa Śląska 1152 (Kastylia)
5.
Salomea Małopolska 1214 (Księstwo
Halicko-Wołyńskie)
6.
Fenenna kujawska 1290 (Węgry)
7.
Ryksa Elżbieta 1303 (Polska i Czechy)
8.
Wiola
Elżbieta cieszyńska 1305 (Czechy)
9.
Maria bytomska 1306 (Węgry)
10. Beatrycza jaworska 1314 (Rzym)
12. Elżbieta
Łokietkówna 1320 (Węgry)
13.
Anna Świdnicka 1353-1355 (Czechy, Niemcy i Rzym)
14. Jadwiga
żagańska 1365 (Polska)
w bitwie[14]
9.
Jan ziębicki 1428
10. Rudolf
żagański 1454
zamachy i morderstwa
4.
Bolesław II
Szczodry 1081 lub 1082
6.
Leszek
Biały 1227
7.
Władysław
III Laskonogi 1231
8.
Przemysł II 1296
9.
Przemysław Oświęcimski 1406
11. Mikołaj II Niemodliński 1497
12. Jan V zatorski 1513
otrucia
2.
Kazimierz II
Sprawiedliwy 1194
10. Henryk mazowiecki 1392/3
12. Siemowit VI 1461/2
17. Janusz III 1526
wypadki
1.
Bolesław Kazimierzowic 1167
6.
Wacław
żagański 1430/1
1.
Jarosław zm. po
1284 rodzice : Bolesław II Rogatka i NN
2.
Niemierza z Gołczy
zm. po 4 III 1386 rodzice : Kazimierz Wielki i Cudka kasztelanka sieciechowska
3.
Jan z Gołczy zm. po
28 X 1383 rodzice : Kazimierz Wielki i Cudka kasztelanka sieciechowska
4.
Pełka zm. przed 3
XI 1370 rodzice : Kazimierz Wielki i NN
5.
Mikłusz zm. po 29 VI 1417 rodzice : Siemowit IV i NN
6.
Jan zm. p. 14 VIII 1521 rodzice: Jan V zatorski i NN
7.
Wacław Gotfryd Hohenstein zm. po 1671 rodzice : Adam
Wacław Cieszyński i Małgorzata Kostlachówna
8.
Magdalena zm. po 1642 rodzice : Fryderyk Wilhelm cieszyński i NN[15]
1.
↑ Przypuszczalna data objęcia
rządów przez Mieszka I, uchodzącego za faktycznego twórcę
polskiej państwowości.
2.
↑ Wacław II najpierw w 1291 roku
został księciem krakowskim (a zatem przypadła mu ówczesna
dzielnica senioralna). Jednak w 1295 roku
na króla Polski koronował się Przemysł II,
książę wielkopolski. Po śmierci Przemysła II (1296) Wacław II koronował
się na króla Polski w 1300 roku.
Wacław II zmarł w 1305 roku.
Jego syn i następca Wacław III przybrał tytuł króla Polski,
ale został zamordowany w1306 roku.
3.
↑ Wyjątkiem jest tu potomstwo
Bolesław IV Kędzierzawego; jednak jego obydwaj synowie zmarli
bezpotomnie, dlatego w opracowaniach genealogicznych omawia się ich
łącznie z pierwszymi Piastami; por. O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków
1895; K. Jasiński, Rodowód
pierwszych Piastów, Wrocław - Warszawa 1992.
4.
↑ por. Szwarc A., Urbański M.,
Wieczorkiewicz P., Kto
rządził Polską, Warszawa 2007
5.
↑ M.in. J. E. Morby, Dynastie świata, Kraków
1995, s. 262; Encyklopedia
popularna PWN, wyd. 27, Warszawa 1997, s. 659. Bolesław panował w
księstwie krakowskim od kwietnia do lipca 1241 r. (10 lipca 1241 r. jako
książę krakowski wystawia dokument Konrad mazowiecki). Zob. A.
Jureczko, Henryk III
Biały książę wrocławski (1247-1266), Kraków 2007,
s. 17; St. Szczur, Historia
Polski: Średniowiecze, Kraków 2002, s. 296; B. Zientara, Bolesław Łysy (Rogatka) [w:] Poczet
królów i książąt polskich, red. A. Garlicki, Warszawa 1987,
s.173.
6.
↑ Michał
Rożek, Nekropolie
królów i książąt polskich, Warszawa 1988, s. 23
7.
↑ 7,0 7,1 7,2 Wojciech Górczyk,
Półksiężyc, orzeł, lew i smok. Uwagi o godłach
napieczętnych Piastów,Histmag ISSN 1896-8651 [1]
8.
↑ Uwaga! Dane te mogą
różnić się o kilka osób w zależności od opracowania.
Tutaj na podstawie ustaleń Kazimierza Jasińskiego i Oswalda Balzera.
9.
↑ W przypadku 20 kobiet i 16
mężczyzn imiona nie są znane.
10.
↑ W 21 przypadkach nie znamy pochodzenia
małżonka, lub małżonki.
11.
↑ Małżeństw jest w
rzeczywistości mniej, gdyż Piastowie, żenili się też
między sobą.
12.
↑ W związku z częstymi
przypadkami, iż nie znamy dokładnych dat urodzin, czy nawet
śmierci Piastów i Piastówien lata życia są bardzo często
orientacyjne. W opracowaniach historycznych można spotkać się w
przypadku niektórych członków rodu z innymi propozycjami.
13.
↑ Było piętnaście
królowych jeżeli nieznana z imienia córka Mieszka II Lamberta
dożyła koronacji swojego męża Beli I w 1061 r. na króla Węgier.
14.
↑ Uwaga ! Kryterium znalezienia
się na powyższych listach był fakt wspomnienia o nienaturalnym
zgonie przez jakieśkolwiek źródło z epoki. Obecnie historycy
często odrzucają te przekazy.
15.
↑ Uwaga ! Według
części historyków do potomstwa naturalnego należy również
zaliczyć najstarszego syna Władysława Hermana i nieznanej
kobiety - Zbigniewa.
§
Piastowie
§
baronowie von
und zu Hohenstein
§
ksiażęta panujący na ziemiach polskich spoza
dynastii Piastów
§
książęta
śląscy z dynastii Przemyślidów
§
drzewo
genealogiczne Piastów
§
drzewo genealogiczne Piastów
mazowieckich
§
Muzeum
Pierwszych Piastów na Lednicy
§
Balzer O., Genealogia Piastów,
Kraków 1895.
§
Jasiński
K., Genealogia
Piastów wielkopolskich. Potomstwo Władysława Odonica, (w:) Kronika Miasta
Poznania, t. 2, 1995.
§
Jasiński K., Rodowód
pierwszych Piastów, Wrocław - Warszawa (1992).
§
Jasiński K., Rodowód
Piastów małopolskich i kujawskich, wyd. M. Górny,
Poznań - Wrocław 2001.
§
Jasiński K., Rodowód Piastów
śląskich, t. 1-3, Wrocław 1973, 1975, 1977.
§
Wojciech Górczyk, Półksiężyc, orzeł, lew i
smok. Uwagi o godłach napieczętnych
Piastów, Histmag ISSN 1896-8651 [2]
Zobacz
publikację na Wikibooks:
Genealogia Piastów
§
Strona linii Rytel herbu Szeliga